تبیین نگاه اسلام به سازمان در پرتو استعاره‌ امانت-دکتر حسین سوزنچی-دکتر مرتضی جوانعلی آذر

چکیده

بحث در مورد احکام و عوارض هر پدیده فرع بر شناخت آن پدیده بوده و شناخت هر پدیده‌ نیز مستلزم انتخاب روشی متناسب برای شناخت آن است. سازمان نیز به عنوان یک پدیده‌ی پیچیده و البته قابل شناخت از این اصل مستثنی نبوده و در نتیجه شناخت آن نیز نیازمند انتخاب روشی متناسب با آن است. با توجه به نکته‌ی فوق می‌توان گفت که استفاده از شیوه‌ی شناخت استعاره‌ای و یا به عبارت بهتر استفاده از استعاره‌ها در فضای مطالعات سازمان نیز پاسخی است به این نیاز روش‌شناختی در حوزه‌ی مطالعات سازمان؛ چرا که استعاره‌ اساساً بر پایة مشابهت میان دو پدیده ایجاد می‌شود و با رویکردی انتزاع زدایانه و مبتنی بر فروکاهیدن و ساده‌سازی مفهومی، فهم پدیده‌ی پیچیده را آسان و قابل دسترس می‌کند. با توجه به همین رویکرد در شناخت سازمان استعاره‌های گوناگونی برای تبیین سازمان ارائه شده‌اند و هر یک نیز نشان‌گر نوع نگاه فلسفی، فرهنگی، جامعه شناختی و ... ارائه کنندگان این استعاره‌ها به سازمان بوده‌اند. در این مقاله نیز تلاش شده است تا با بررسی منابع دینی به این سوال پاسخ داده شود که آیا می‌توان از تعالیم دین اسلام نیز استعاره‌ای خاص برای اداره‌ی سازمان برداشت و ارائه کرد؟ پاسخ ما به این پرسش استعاره‌ی امانت است؛ به همین خاطر در این مقاله تلاش شده است تا این بحث با ارائه‌ی دلایل کافی تبیین شده و شرایط امانت‌داری و ویژگی‌های امین در پرتو آیات قرآن و روایات معصومین(علیهم السلام) روشن گردد. شرایط و ویژگی‌هایی که می‌توان تمامی آن‌ها را در ذیل سه مفهوم کلیدی علم، رحمت و عدالت قرار داد.

   دریافت (دانلود): تبیین نگاه اسلام به سازمان در پرتو استعاره امانت

ارائه الگوی خط‌مشی‌های اشتغال زنان از منظر اضطرار اجتماعی- مهدی عبدالحمید- مهدی محمدی- حسین بابایی مجرد

چکیده

اشتغال زنان به عنوان موضوعی چالشی در سطح جامعه مطرح است و همین موضوع، عامل مدخلیت علم خط‏مشی‏گذاری عمومی است که متکفل شناسایی و حل مشکلات عمومی می‏باشد. در بستر فهم تمایز احساس و ادراک مشکل در خط‌مشی‌گذاری عمومی، در خصوص اشتغال زنان، ادراک مشکل، گویای وجود یک جو عمومی در اجتماع که جهت‏ده انتخاب زنان و هدایتگر اختیار ایشان است که این جریان، عامل ایجاد کننده اضطرار اجتماعی جهت اشتغال زنان، درون جامعه می‏باشد. بر این اساس، پژوهش حاضر درصدد تبیین خط‌مشی‌های اشتغال زنان از منظر اضطرار اجتماعی است. جهت دستیابی به خط‌مشی‌های اشتغال زنان، از روش پژوهش آمیخته کمک گرفته شد؛ در این راستا، در مرحلۀ نخست، از روش کتابخانه‌ای و مصاحبه در قالب گروه کانونی و در مرحله دوم از تکنیک مدل‌سازی ساختاری-تفسیری جهت ارائه الگوی نهایی خط‌مشی‌های اشتغال زنان بهره گرفته شد. یافته‌های پژوهش حکایت از هفت خط‌مشی تعدیل تقاضا؛ گفتمان‌سازی خانه‌داری به عنوان شغل؛ ترویج مشاغل خانگی؛ پرهیز از جوزدگی در انتخاب شغل؛ مدح کنش آگاهانه؛ تبیین حسن فعلی؛ حذف عوامل ایجادکننده اضطرار اجتماعی دارد. نتایج حاصل از ماتریس تحلیل قدرت نفوذ-وابستگی نشان از این دارد که اثرگذارترین مؤلفه در الگوی خط‌مشی‌های اشتغال زنان، تبیین حسن فعلی می‌باشد که مبیّن ارجحیت خط‌مشی‌های نرم به نسبت خط‌مشی‌های دیگر در عرصۀ اشتغال زنان است.

 

واژگان کلیدی: اشتغال زنان؛ خط مشی گذاری عمومی؛ اضطرار اجتماعی، ترابط فعل و فاعل؛ مدلسازی ساختاری- تفسیری

 

دانلود (دریافت): ارائه الگوی خط مشی های اشتغال زنان از منظر اضطرار اجتماعی

 

 

الگوی مفهومی خط‌مشی‌های فراگیر نظام فرهنگی- اجتماعی مبتنی بر قرآن کریم-سید یوسف کمالیان- محمد عبدالحسین زاده- مهدی عبدالحمید

چکیده

هدف: با نظرداشت اهمیت ارزشهای عمومی در نظام خط‌مشی‌گذاری و نیز عرصۀ فرهنگی- اجتماعی، هدف محققان از این پژوهش، کشف الگوی مفهومی خط‌مشی‌های قرآنی فراگیر فرهنگی- اجتماعی بود. روش: رویکرد این پژوهش، کیفی و اکتشافی بود. برای گردآوری داده‌ها، با تلاوت تمام قرآن با رویکرد روش تحقیق موضوعی قرآن کریم و مطالعۀ آثار مرتبط، آیات سیاستی این عرصه استخراج شد. یافته‌ها: در تحلیل داده‌ها، علاوه بر رویکرد پیشین، از روش نظریه‌پردازی داده‌بنیاد برای مفهوم‌نویسی نظام‌مند از آیات و طبقه‌بندی و مقوله‌بندی آنها به منظور دستیابی به الگو و چارچوب مفهومی بهره گرفته شد. برای اعتباریابی، ضمن بهره‌مندی از مقایسه‌های مستمر با مراجعه به خبرگان در قالب روش ممیّزی بیرونی، الگوی مفهومی و گزاره‌های فراگیر سیاستی اعتباریابی شد. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاضر پس از تحلیل آیات، دستیابی به الگو و چارچوب مفهومی کلان فرهنگی- اجتماعی و استخراج گزاره‌های فراگیر قرآنی بر اساس آن چارچوب بود. در نظام فرهنگی- اجتماعی، علاوه بر گزاره‌های ناظر به عقلانیت و اصول کلان حاکم هستی‌شناسی، انسان‌شناسی، خداشناسی و سنّت‌شناسی، خط‌مشی‌های فراگیر فرهنگی- اجتماعی در قالب گزاره‌های تجویزی و سیاستی ارائه شد.

واژگان کلیدی:

قرآن کریم؛ خط‌مشی‌ فراگیر؛ نظام فرهنگی- اجتماعی؛ خط‌مشی‌گذاری فرهنگی؛ عقلانیت؛ نظریه‌پردازی داده‌بنیاد

دریافت (دانلود): الگوی مفهومی خط‌مشی‌های فراگیر نظام فرهنگی- اجتماعی مبتنی بر قرآن کریم

تبیین ارتباط میان گزاره‌های اسلام ‌و گزاره‌های مدیریت-کمیل رودی

چکیده

تقریرهای متفاوتی از مدیریت اسلامی، به عنوان جلوه ای از تولید علم دینی شده است. مدیریت اسلامی ترکیبی از مدیریت (به عنوان علم) و اسلام (به عنوان دین) را شکل می دهد که هر کدام، پشتوانه ای به وسعت یک کتابخانه از موضوعات و نظریه ها دارند. در این مقاله تلاش شده است از دیدگاهی نو، پنجره ای جدید به موضوع رابطه اسلام و مدیریت پرداخته شود. در این دیدگاه، گزاره های دین و علم، از لحاظ کشفی و اعتباری بودن مورد بررسی قرار می گیرد و سپس چگونگی ارتباط آنها تبیین می شود. نتیجه اینکه در حوزه گزاره های کشفی، دستاوردهای یقینی بشری و دستاوردهای دینی تعارضی ندارد. عقل خود یکی از منابع دین است و آنچه عقل بدان می رسد، دینی است. از سوی دیگر، از آنجا که وحی، دانشی یقینی است بر دستاوردهای عقلی بشری – که خطا در آن راه دارد- سلطه دارد. در حوزه گزاره های اعتباری، اخلاق و فقه (گزاره‌های اعتباری دین) به عنوان قانون ِرفتار و اقدام فردی و اجتماعی بر گزاره‌های اعتباری دانش مدیریت و یک مدیر حاکم است. چارچوب گزاره های اعتباری اسلام منطقه موجه‌ی را شکل می دهد که مدیر می تواند در آن منطقه مسیرهای متفاوتی را برگزیند. بهینگی گزاره اعتبار شده، بر‌آمده از سایر متغیّرهایی است که مدیر در پردازش خود برای تدوین گزاره اعتباری در نظر می گیرد. نتیجه این دیدگاه آن است که مدیریت اسلامی، مدیریتی مبتنی بر حقیقت (گزاره های کشفی اسلام) و در چارچوب شریعت (گزاره های اعتباری اسلام) است.

  دریافت (دانلود): تبیین ارتباط میان گزاره‌های اسلام ‌و گزاره‌های مدیریت

بررسی دلالتهای مدیریتی سیره امیرالمؤمنین حضرت علی (ع) در عرصه سازماندهی: شرطه الخمیس- دکتر میثم لطیفی

چکیده
شرطه الخمیس عنوان سازماندهی و ساختار خاصی است که حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام در سازماندهی سپاه خود مورد استفاده قرار می‌دادند. این ساختار ابداعی و نوآورانه، دارای ویژگی‌ها و خصیصه‌هایی است که آن را از سایر شیوه‌های سازماندهی متمایز می‌کند. مقاله پیش­رو با رویکرد کیفی و راهبرد تاریخی-تطبیقی به گردآوری و تحلیل داده ­ها پرداخته و برای اعتبار بخشی به یافته ­ها با افراد صاحب­ نظر در تاریخ اسلام مصاحبه­ های تکمیلی و تأییدی انجام شده است. با بررسی تفصیلی جایگاه نوآوری در مدیریت و به‌خصوص در سازماندهی، ویژگی­ های اصلی یک سازماندهی از نوع شرطه الخمیس شامل: 1- وجود قرارداد خاص 2- نوآورانه بودن 3-انعطاف‌پذیری 4- یادگیرندگی 5- بصیرت‌بخشی به‌عنوان روش اصلی هماهنگی، احصا شدند. در ادامه ویژگی‌های این سازماندهی با پیکربندی­ های مشابه شرطه الخمیس مقایسه شده و به تبیین مزایای این پیکربندی پرداخته ‌شده است. نتیجه اینکه سازماندهی شرطه‌ الخمیس در شرایط کنونی برای اداره­ سازمان‌های با شرایط پیچیده و پویا، رقابتی، با ریسک و حساسیت بالا قابل توصیه است.

 

دریافت (دانلود): بررسی دلالتهای مدیریتی سیره امیرالمؤمنین حضرت علی (ع) در عرصه سازماندهی: مطالعه موردی شرطه الخمیس

نقد روشمند مطالعات «دین و مدیریت» در غرب و ارائه یک طرح تحقیقاتی برای بررسی پیشینه ....-دکتر عابدی جعفری

هدف این مقاله افزون بر آشنایی خواننده با پژوهش­های «دین و مدیریت» در غرب، ارائه یک مدل روشمند برای نقد مطالب علمی و به­ کارگیری این مدل برای نقد و توسعه اثر ِ پروفسور تریسی با عنوان «دین و سازمان» است. مدل نقد روشمند می­تواند شیوه مطالعه و بررسی مطالب علمی را بهبود دهد. موضوع «دین و رفتار سازمانی» بخشی از مقاله تریسی است که در این مقاله، سه زیر شاخه از آن با استفاده از مدل نقد روشمند، به ­لحاظ روش و محتوا نقد شده است: «دین و رفتار فردی»، «دین و اخلاق کسب و کار» و «معنویت در محیط کار».  عمده نقدهای مطرح شده در خصوص «نحوه جستجوی مطالعات اولیه»، «فلسفه اخلاق»، «ریشه مفهوم معنویت»، «ارتباط بین دین و معنویت»، و «سطح تحلیل مطالعات اولیه» است. در پایان نیز یک طرح تحقیق بر مبنای روش شناسی فرامطالعه (ژائو، 1991؛ پترسون، 2001؛ و ادواردز، 2010)  برای توسعه کار تریسی و مطالعه پیشینه تحقیق در حوزه «دین و اخلاق کسب و کار» پیشنهاد شده است.

دریافت (دانلود): نقد روشمند مطالعات «دین و مدیریت» در غرب و ارائه یک طرح تحقیقاتی برای بررسی پیشینه تحقیق در این حوزه

تحلیلی انتقادی و راهبردی بر پیش‌فرض‌های مدون دانش آینده‌پژوهی- مهدی احمدیان

فهم آینده و سخن از چیستی و چگونگی آن همواره مسأله انسانها بوده است، چه در گذشته، چه در حال! البته گویا فراغت از نان، قرابتی با آن اندیشی (دوراندیشی) داشته است...در هر صورت آنچه که پیداست بشر یا از سر کنجکاوی و یا از سر منفعت همواره در جستجوی آینده بوده است. این شعور متعارف، اکنون برای تبدیل شدن به دانشی منسجم در تلاش است که آن را آینده پژوهی نامیده اند. یکی از مباحثی که اکنون در علم اثبات شده است، عدم قابلیت انفکاک ارزش از واقعیت است؛ این مقاله با امعان نظر به این موضوع و نقش بی بدیل ارزش ها در شکل گیری علم و دانش، به تحقیق و تفحص از پیش فرض های دانش آینده پژوهی پرداخته است و به نظر توانسته است، حداقل در بعد گردآوری و بررسی ادبیات موضوع در حوزه پیش فرض های دانش آینده پژوهی گام مهمی بردارد. مطالعه مقاله حاضر را برای کسانی که با عمق بیشتری به آینده و مطالعات آینده می نگرند پیشنهاد می کنم.

چکیده

طی دهه‌های گذشته، شماری از اندیشمندان فعال در آینده‌پژوهی، مجموعه فرض‌ها (پیش‌فرض‌ها) یا اصول موضوعه‌ای را برای این رشته پیشنهاد کرده‌اند که هسته اصلی چارچوب شناختی- هنجاری رشته را تبیین می‌کند. کفایت این مجموعه گزاره‌ها برای شکل‌دهی به چارچوب فکری آینده‌پژوهی، نیازمند مطالعه موشکافانه و تأملاتی راهبردی و انتقادی است. از این‌رو، ارزیابی ساختاری و محتوایی این گزاره‌های راهبردی از منظر برخی فعالان آینده‌پژوهی و مؤلفان این نوشتار، در دستور کار قرار گرفته که نتایج آن نشانگر نقص و کمبود اساسی در این گزاره‌ها است. برای ارتقای پیش‌فرض‌های ارائه شده، دو راه کلی وجود دارد؛ اصلاح مجموعه پیش‌فرض‌های موجود یا تدوین مجموعه‌ای نو. هر دو راهکار، نیازمند توجه راهبردی و دقیق به مفاهیم مطرح‌شده در پیش‌فرض‌های آینده‌پژوهی رایج هستند. از این‌رو، در پژوهش کنونی، فهرستی تجمیع‌شده از مفاهیم مطرح در پیش‌فرض‌های آینده‌پژوهی رایج، ارائه شده است. نگاهی گذرا به مفاهیمِ جزئی‌ترِ مطروحه در آثار مطالعه‌شده، به‌ویژه در دسته مفهومی مرتبط با کنشگران، غلبه انسان‌محوری بر چارچوب فکری آینده‌پژوهی رایج، آشکار می‌شود. در این فضای مفهومی، به‌هیچ‌وجه به اراده خدا و نقش‌آفرینی فرستادگان او در تاریخ بشر و آینده‌اش، اعتنا نشده است. پس می‌توان نتیجه گرفت که بهره‌گیری از مفاهیم مرتبط با اراده خدا در تدوین پیش‌فرض‌ها یا اصول موضوعه‌ آینده‌پژوهی، نوآوری تأثیرگذاری برای اندیشمندان موحد و به‌ویژه مسلمان به شمار می‌آید.

واژگان کلیدی: آینده پژوهی، چارچوب شناختی-هجاری، اصول موضوعه، پیش فرض های کلیدی، انسان محوری

 دریافت (دانلود): تحلیلی انتقادی و راهبردی بر پیش‌فرض‌های مدون دانش آینده‌پژوهی

استخراج فرآیند رشد جامعه اسلامی با تأکید بر سوره حجرات- محمد عبدالحسین زاده

چکیده

فرآیند رشد جامعه اسلامی از طریق امتحانات و ابتلائات رخ می‌دهد. در این ابتلائات مسلمانان باید جایگاه خود را دانسته، وظیفه‌ی خود را در هر وضعیت به‌درستی تشخیص دهند و درست عمل کنند تا حکومت اسلامی حفظ شود و آن‌ها نیز رشد پیدا کنند. سوره‌ی حجرات نیز در بیان یک حادثه‌ای است که در زمان رسول اکرم اتفاق افتاده است و مؤمنان اگر اوامر الهی را به‌درستی انجام دهند حکومت اسلامی قوی‌تر می‌شود و مسلمانان نیز رشد می‌یابند. در این پژوهش با بهره‌گیری از راهبرد تدبر سوره محور و بر اساس روش موضوعی، فرآیند رشد در جامعه اسلامی در امتحانات و ابتلائات توصیف می‌شود. در نتیجه گیری مشخص می‌شود که در این سوره بحث بر سر سه نوع تعاملی است که انحراف در این سه تعامل سبب شده بود که انحراف و بحران در جامعه به وجود بیاید در نتیجه سوره‌ی مبارکه به‌مثابه یک راه‌کار عملی وارد می‌شود و با تصحیح این سه تعامل، ریشه‌ی بحران‌ها را قطع می‌کند.

واژگان کلیدی: حاکم اسلامی، امتحانات الهی، سعادت،  وحدت، نظام تعاملات، حکومت اسلامی، تدبر سوره محور

دریافت (دانلود): استخراج فرآیند رشد جامعه اسلامی با تأکید بر سوره حجرات

صدا و سیما در چنبره بوروکراسی-مهدی عبدالحمید

در هفته‌های اخیر، مطالب بسیاری در خصوص چرایی تغییر و تحولات در سازمان صدا و سیما نوشته شده و هر کس از زاویه‌ی دید خود به این موضوع نگریسته و آن‌را تجزیه و تحلیل کرده است. اغلب مطالبی که در این خصوص نگاشته شد، رویکردی سیاسی داشته و جای مطلبی با رویکرد مدیریتی و سازمانی خالی است. نوشتار حاضر درصدد است از دیدگاه مدیریتی به این موضوع نگریسته و آن را تبیین نماید.

الگوی پیاده سازی مدیریت منابع انسانی در پرتو تعالیم اسلامی با محوریت نهج‌البلاغه- مهدی عبدالحمید

چکیده

زمینه و هدف، این پژوهش با  سؤال از قابلیت تعالیم اسلامی در ارائه‌ی راهکارهای اجرایی مرتبط به حوزه‌ی مسائل منابع انسانی آغاز شده و با سؤالاتی از چیستی مفاهیم اسلامی منابع انسانی و چگونگی ارتباط آن‌ها با یکدیگر راهبری شده است. هدف این پژوهش، طراحی الگوی راهکارهای مدیریت منابع انسانی در پرتو تعالیم اسلامی با محوریت نهج‌البلاغه است.

روش، پژوهش حاضر توسعه‌ای کاربردی بوده و در مسیر استنباط مفاهیم از روش تحلیل محتوا و در استخراج روابط میان مفاهیم و طراحی الگو، از روش مدل‌سازی ساختاری تفسیری استفاده شده است. در قالب روش مذکور از 15 نفر خبرگان صاحب نظر در حوزه مدیریت اسلامی منابع انسانی که از طریق روش نمونه‌گیری نظری انتخاب شده بودند، بهره‌گرفته شده است.

یافته‌ها، ماحصل این پژوهش که در قامت الگویی متشکل از 9 معیار، در پنج سطحِ شایستگی‌های درونی؛ شایستگی‌های تعاملی؛ شایستگی‌های رفتاری، و تنظیم رابطه‌ی شغل و شاغل؛ ارزیابی عملکرد، و مردم‌داری و مشورت؛ الزامات تنظیم مقررات، گزینش و انتخاب، و جبران خدمات به همراه روابط معیارها ارائه شده است، بینشی منحصر به فرد نسبت به ماهیت دستورالعمل‌ها و خط­مشی­های منابع انسانی ارائه می­کند.

نتایج، بر اساس یافته‌ها، مهم‌ترین رهنمود پژوهش حاضر، درونی سازی تعالیم اسلامی در حوزه‌ی منابع انسانی است که بر مبنای آن، می‌بایست راهکارهای منابع انسانی بر اساس تعالیم اسلامی و شایستگی‌هایی که متوجه فرد و شایستگی‌های درونی او است، تنظیم و تدوین شوند. در این راهکارها باید پیش از هر چیز، بر خودسازی و تقوای فردی تاکید شود که در نتیجه‌ی آن کژکارکردهایی که کشورهای مسلمان بدان مبتلا هستند، برطرف خواهد شد.

                دریافت (دانلود):الگوی پیاده سازی مدیریت منابع انسانی در پرتو تعالیم اسلامی با محوریت نهج‌البلاغه